Wyszukiwanie
Szukaj...
Przekaż darowiznę
Odwiedź Szymonka i Dawidka
Apel do Marszałek Sejmu o skierowanie ustawy o chorobach zakaźnych do Trybunału Konstytucyjnego
30.07.2012
Marszałek Sejmu
Ewa Kopacz
ul. Wiejska 4/6/8
00-902 Warszawa
Szanowna Pani Marszałek,
26.07.2012 r. Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W związku z tym zwracamy się do Pani z apelem o skierowanie jej do Trybunału Konstytucyjnego.
W toku prac parlamentarnych, pomimo wielu apeli środowisk naukowych i rodzicielskich oraz organizacji pozarządowych nie doszło do merytorycznej publicznej debaty na temat konsekwencji proponowanych zmian. W efekcie, niemal w ciszy komisji sejmowych, pod pretekstem "ujednoliceń i dopasowania" przyjęto ustawę, która fundamentalnie zmieni obraz opieki zdrowotnej w Polsce – przez pominięcie w pracy GIS standardów ustalanych dotąd przez Ministra Zdrowia (mimo ustawowego nadzoru Ministra Zdrowia nad pracą GIS) oraz przez rezygnację Inspekcji Sanitarnej z brania pod uwagę prawa Unii Europejskiej i Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych.
Niekorzystne dla obywateli i nieuzasadnione może być również zrezygnowanie przez Inspekcję Sanitarną z brania pod uwagę słusznych interesów podmiotów kontrolowanych (nowelizacja ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w rozdz. 2 art. 8a ust.2 polegająca na uchyleniu punktu 1 i zmianie brzmienia części wspólnej).
Już w kwietniu 2011 r. Naczelny Sąd Administracyjny w swoim uzasadnieniu do wyroku (II OSK 32/11) wnosił o:
„2) rozważenie złożenia do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego w przedmiocie zgodności art. 5 ust. 1 pkt 2, art. 17 ust. 1 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz § 1 i 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP”
Naszym zdaniem obecna nowelizacja Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie poprawiła zgodności tej ustawy z Konstytucją RP, a wręcz tę niezgodność pogłębiła. Przepisy dotyczące obowiązków osób przebywających na terytorium RP (art. 5) zostały przeniesione do rozdziału pierwszego „Przepisy ogólne”, przy czym znacznie poszerzono zakres tych obowiązków.
Szczepienia ochronne, których obowiązek był dotąd ograniczony do Narodowego Programu Szczepień, nie mają po nowelizacji wskazania żadnych ograniczeń i są określone po prostu jako „szczepienia ochronne”. Dodano nowy obowiązek poddawania się profilaktycznemu poekspozycyjnemu stosowaniu leków.
Obowiązki te wynikają teraz z Przepisów Ogólnych i nigdzie w art.5 nie jest zaznaczone, że dotyczą osób chorych lub podejrzanych o chorobę zakaźną. Już samo przebywanie na terytorium RP nakłada na wszystkie osoby te obowiązki. Samo przebywanie na terytorium RP zobowiązuje również do poddawania się: zabiegom sanitarnym, badaniom sanitarno epidemiologicznym, w tym również postępowaniu mającemu na celu pobranie i dostarczenie materiału do tych badań, nadzorowi epidemiologicznemu, kwarantannie, leczeniu, hospitalizacji i izolacji.
W art. 5 dodano punkt 4, który nakłada również na wszystkie osoby przebywające na terytorium RP obowiązek udzielania wszelkich informacji długiej liście różnych inspekcji, w tym również ośrodkom referencyjnym, które jeszcze nie istnieją i których status i zakres pracy jest nieznany.
W tym samym punkcie (art.5) inspekcja sanitarna daje sobie prawo do sprawowania nadzoru nad realizacją przez obywateli obowiązków zawartych w art. 5. To nowość. Dotąd nadzór sanepidu nad osobami zdrowymi (w tym nadzór nad szczepieniami) miał charakter ogólny, a nie osobisty.
W nowelizacji zmieniono również definicję choroby zakaźnej, usuwając z niej warunek, że musi to być choroba , która ze względu na charakter i sposób szerzenia się stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego. Po nowelizacji nadzorowi sanepidu będzie podlegała „choroba, która została wywołana przez biologiczny czynnik chorobotwórczy”. Inspektorzy sanitarni tłumaczą tę zmianę powrotem do pierwotnych zapisów lub, według uznania, uzgodnieniem ich z definicją medyczną choroby zakaźnej. Nie ma to uzasadnienia w ustawie, w której definicja powinna odpowiadać potrzebom nadzoru epidemiologicznego w sytuacjach zagrożenia, i taki charakter miał dotychczasowy zapis z 2008 r. Rozszerzenie definicji choroby zakaźnej na potrzeby tej ustawy jest nieuzasadnione i niebezpieczne w świetle pozostałych przepisów tej ustawy powołujących się na tę definicję. Wykaz chorób zakaźnych znajduje się w załączniku do ustawy, jednak są tam wymienione również takie choroby jak grypa, paragrypa, chlamydia czy biegunka. Choroby te mogą teraz być pretekstem do podjęcia dochodzenia epidemiologicznego wobec osób przebywających na terytorium RP oraz egzekwowania od nich realizacji obowiązków ogólnych z art. 5. (szczepienie, profilaktyczne przyjmowanie leków, izolacja, hospitalizacja, kwarantanna, zabiegi sanitarne, nadzór epidemiologiczny, pobieranie materiału biologicznego) nawet, jeśli nie stanowią w danym momencie zagrożenia dla zdrowia publicznego.
Cały czas mówimy tu o zastosowaniu przepisów ogólnych, a nie o szczególnych przepisach dotyczących postępowania w czasie stanu epidemii i zagrożenia (które znajdują się dotąd w rozdziale 8 ustawy i po nowelizacji pozostają bez zmian w zakresie obowiązków obywateli).
Po raz kolejny podnosimy też nasze wątpliwości dotyczące przymusowego stosowania procedur medycznych u osób zdrowych. Podczas leczenia, chory pacjent w każdym momencie może wyrazić świadomą zgodę na leczenie lub z takiego leczenia zrezygnować. Ta ustawa, przez nałożenie obowiązku szczepień na zdrowe osoby (a teraz również profilaktyczne stosowania leków), pozbawia obywateli możliwości odmowy przyjęcia procedury medycznej. Sama ustawa nie przewiduje kar, jednak na podstawie przepisów o egzekucji obowiązków niepieniężnych, Sanepid nakłada grzywny celem przymuszenia do wykonania obowiązku (bez wyroku sądowego, kilkadziesiąt takich spraw tylko w 1 połowie tego roku). Jest to przymuszanie zdrowej osoby do poddania się procedurze medycznej wbrew jej woli. Poza stanem epidemii, takie przymuszanie zdrowych osób do procedur medycznych jest niezgodne z wieloma przepisami krajowymi (np. Art. 16 Ustawy o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta) i międzynarodowymi.
Stosowanie profilaktyki zdrowotnej u osób zdrowych nie może wiązać się z poważnym ryzykiem utraty zdrowia i życia, tym bardziej, jeśli ta profilaktyka ma charakter obowiązkowy i jest stosowana pod groźbą przymusu administracyjnego.
Jednocześnie, Państwo nakładając obowiązek szczepień na zdrowe osoby nie przewiduje odszkodowań za możliwe szkody powstałe w wyniku wykonania tego obowiązku. Tak skandalicznego ustawodawstwa próżno szukać tak w państwach zachodnich (od Niemiec po USA) czy wschodnich (Rosja, która zniosła obowiązek szczepień w latach 90., w tej samej ustawie tworząc system odszkodowań dla ofiar szczepień). GIS odsyła poszkodowanych do sądów cywilnych, aby tam, ponosząc ogromne koszty, stawały naprzeciw prawników firm farmaceutycznych i dochodziły swoich praw. Takie pozostawienie poszkodowanych bez gwarancji pomocy w uzyskaniu odszkodowań od producentów szczepionek podważa zaufanie obywateli do instytucji państwowych oraz do samych szczepień ochronnych. Po nowelizacji problem ten może się jeszcze pogłębić, gdyż znosi ona finansowanie zgłoszeń niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz dotychczasowy obowiązek przechowywania raportów o takich zgłoszeniach przez lekarzy i felczerów. Pozostaną jedynie dane statystyczne przechowywane i publikowane przez Sanepid, które jednak nie mogą być pomocne osobom poszkodowanym w uzyskaniu odszkodowań. W ten sposób uniemożliwia się im dostęp do ich indywidualnych danych zgłoszonych jako niepożądany odczyn poszczepienny.
Metoda prawna wybrana przez zwolenników ustawy (jej głównymi beneficjentami są korporacje medyczne - producenci szczepionek) budzi zasadnicze zastrzeżenia. Uniemożliwiła bowiem poznanie przez opinię publiczną nowych propozycji, takich jak obligatoryjne szczepienia dorosłych Polaków. Tej i podobnej rangi zmiany wprowadzono niemalże po kryjomu, pod płaszczykiem nieistotnych nowelizacji. Konstytucjonaliści obawiają się również, że wprowadzane zmiany naruszają konstytucyjne gwarancje wolności obywateli.
Zwracamy się do Pani Marszałek, osoby, która dała już dowody swojej czujności na zagrożenia płynące nacisków korporacji farmaceutycznych, aby skierowała ww. ustawę do Trybunału Konstytucyjnego. Stawką wprowadzenia tej ustawy nie jest, wbrew podawanym argumentom jej zwolenników, usprawnienie procedur państwa lub ujednolicenie przepisów, ale zdrowie milionów Polaków. Jak bowiem wiemy z nieodległej przeszłości, korporacje farmaceutyczne mają zdolność „przekonania” nawet rządów państw Unii Europejskiej o konieczności zakupu za setki milionów Euro ryzykownych szczepionek (nie wspominając o nieuregulowanej kwestii odpowiedzialności za ich skutki uboczne).
Mamy przekonanie, że interes zdrowotny Polaków oraz poszanowanie konstytucyjnej gwarancji wolności uzasadniają skierowanie jej do Trybunału Konstytucyjnego.
W załączeniu przesyłamy podsumowanie najważniejszych zastrzeżeń wobec nowelizacji.
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Wiedzy o Szczepieniach "STOP NOP"
Załącznik nr 1
Zwracamy uwagę na istotne i kontrowersyjne zmiany proponowane w ww. projekcie:
1. Zmiana definicji choroby zakaźnej na potrzeby inspekcji sanitarnej, co budzi obawy rozszerzenia przymusu szczepień o kolejne szczepionki i daje możliwość ogłoszenia epidemii z błahych powodów, a co z tym się wiąże nałożenie przymusu szczepień na wszystkich obywateli (art. 2 ust. 2). Może to dotyczyć chorób spoza rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia i Rady Ministrów.
2. Określenie obowiązku szczepień ochronnych w art. 5 w sposób ogólny, przenosząc go na wszystkich obywateli, a nie tylko dzieci. Intencją tej zmiany jest połączenie przepisów dotyczących stanu epidemii z przepisami ogólnym (art. 5, po nowelizacji w rozdziale 1 „Przepisy Ogólne”, z art. 46 znajdującego się w rozdziale 8 „Zasady postępowania w razie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii”).
3. Rezygnacja z refundacji kosztów zgłoszenia niepożądanych odczynów poszczepiennych przez lekarzy (uchylenie art. 21 ust. 9), co jeszcze bardziej pogorszy i tak wadliwy monitoring tych odczynów w naszym kraju.
4. Próba zmonopolizowania i ograniczenia dostępu do informacji o zakażeniach, chorobach zakaźnych i niepożądanych odczynach poszczepiennych poprzez ograniczenie ich rejestracji do systemu Sentinel. Jednocześnie rezygnuje się z przechowywania w przychodniach i szpitalach dokumentacji dotyczącej zgłoszonych Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych. To uniemożliwi dochodzenie roszczeń osobom poszkodowanym przez szczepienia, pozbawiając ich dostępu do indywidualnej dokumentacji zawierającej dowody niezbędne do przedstawienia w sądzie. Projektowany jest płatny dostęp do systemu Sentinel, wyłącznie dla niektórych instytucji i po wcześniejszym podpisaniu umowy. Nie przewiduje się dostępu organizacji reprezentujących interesy pacjentów ani dostępu osób indywidualnych do swoich danych. Jednak nawet płatny dostęp może być ograniczony, gdyż GIS przewiduje rozpatrzenie podania z możliwością odmowy, której przyczyny nie są w projekcie ustawy w żaden sposób określone (art. 29a).
5. Kontrowersyjny temat przymusu bezpośredniego wykonywanego przez pracowników medycznych pod nadzorem lekarza (art. 36 ust.2).
6. Zniesienie uprawnień Ministerstwa Zdrowia do określania standardów pracy inspekcji sanitarnej oraz wydawania rozporządzeń dotyczących formalnych procedur jej działania. Rezygnuje się również z brania pod uwagę praw Unii Europejskiej, Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych oraz zachowania słusznych interesów podmiotów kontrolowanych.
7. Rozszerzenie uprawnień Inspekcji Sanitarnej o nadzór nad realizacją obowiązków przez obywateli. Nadzór ten ma dotyczyć obowiązków zawartych w art. 5 i obejmować również obowiązkowe poddawanie się szczepieniom (bez określenia jakim) oraz obowiązkowe profilaktyczne przyjmowanie leków (bez określenia o jakie leki chodzi). Obowiązki te mają dotyczyć wszystkich osób przebywających na terytorium RP, również osób zdrowych, nie wymagających pomocy lekarskiej.
8. Brak regulacji odnośnie odszkodowań za powikłania poszczepienne występujące po szczepieniach, których obowiązek nakłada ustawa. Brak regulacji odnośnie odszkodowań za działania niepożądane leków profilaktycznie i obowiązkowo przyjmowanych przez zdrowe osoby.
Nadmieniamy, że większość krajów europejskich pozostawia wolny wybór obywatelom, a obowiązek, a nawet przymus dotyczy głównie krajów byłego bloku wschodniego i wynika z anachronicznych przepisów. Obecnie obowiązujące przepisy są niejasne i prowadzą do błędnych interpretacji, a wszelki przymus w tej kwestii stoi w jawnej sprzeczności z Konstytucją RP, prawem europejskim, Europejską Konwencją o Ochronie Praw i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny i prawem pacjenta do świadomej odmowy albo zgody na zabieg medyczny, jak również Traktatem Lizbońskim (Art. 6) oraz Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej (Rozdział I, Art. 3, pkt 2).
Załącznik nr 2
Porównanie nowelizowanych zapisów ustawy:
TAK dla szczepień. NIE dla obowiązku i przymusu szczepień. Zestawienie niepokojących zmian w ustawie o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (druk senacki nr 141, druki sejmowe nr 293 i 416).